Vrienden zitten rond een tafel, praten en lachen. Een aanraking op de arm als een van hen naar voren leunt om een vertrouwelijke opmerking te maken. Een paar knuffels voordat je de deur uitgaat.
Jarenlang genoot Carol Leskin, 78, van deze hechte vriendschap met vijf vrouwen in Moorestown, New Jersey, een groep die samen lessen volgde, meerdere keren per week lunchte, vakanties met elkaar vierde en vaak socialiseerde in de plaatselijke synagoge.
Leskin was anders dan de andere vrouwen – vrijgezel, alleenstaand, een paar jaar jonger – maar ze verwelkomden haar hartelijk en ze genoot van het gevoel ergens bij te horen. Hoewel ze gemakkelijk mensen ontmoette, was Leskin altijd een beetje een eenling geweest, en haar intense betrokkenheid bij deze groep was iets nieuws.
Toen, net voordat de covid-19-pandemie toesloeg, was het voorbij. Binnen twee jaar stierf Marlene aan kanker. Lena kreeg een fatale hartaanval. Elaine stierf aan verwondingen na een auto-ongeluk. Margie stierf aan sepsis na een infectie. Ruth stierf na een ziekte.
Leskin was weer alleen, met niemand om mee te sympathiseren of haar zorgen mee te delen, toen pandemische beperkingen van kracht werden en golven van angst over haar gemeenschap spoelden. “Het verlies, het isolement; het was verschrikkelijk, ‘vertelde ze me.
Wat kunnen oudere mensen die hun beste vrienden en familieleden hebben verloren, doen als ze nadenken over een toekomst zonder hen? Als, zoals uit onderzoek is gebleken, goede relaties essentieel zijn voor gezondheid en welzijn op latere leeftijd, wat gebeurt er dan als de banden die in de loop der jaren zijn gesmeed, eindigen?
Het zou dwaas zijn te veronderstellen dat deze relaties gemakkelijk kunnen worden vervangen: dat kunnen ze niet. Er is geen vervanging voor mensen die je al heel lang kennen, die je diep begrijpen, die er betrouwbaar voor je zijn geweest in tijden van nood, en die je het gevoel geven dat je verankerd bent in de wereld.
Toch zijn er mogelijkheden om een band met andere mensen op te bouwen, en “het is nooit te laat om zinvolle relaties te ontwikkelen”, zegt Robert Waldinger, klinisch professor in de psychiatrie aan de Harvard Medical School en directeur van de Harvard Study of Adult Development.
Deze studie, nu in zijn 85e jaar, vond dat mensen met sterke banden met familie, vrienden en hun gemeenschappen “gelukkiger, lichamelijk gezonder zijn en langer leven dan mensen die minder verbonden zijn”, aldus The Good Life: Lessons From the World’s Longest Scientific Study of Happiness, een nieuw boek waarin de bevindingen worden beschreven, co-auteur van Waldinger en Mark Schultz, associate director van de studie aan Harvard.
Waldinger’s boodschap van hoop houdt onder meer in dat relaties niet alleen om emotionele verbondenheid gaan, hoewel dat belangrijk is. Ze zijn ook een bron van sociale steun, praktische hulp, waardevolle informatie en voortdurende betrokkenheid bij de wereld om ons heen. En al deze voordelen blijven mogelijk, zelfs als geliefde familie en vrienden er niet meer zijn.
Stel dat je lid bent geworden van een sportschool en geniet van het geklets tussen de mensen die je daar ontmoet. “Het kan koesterend en stimulerend zijn,” zei Waldinger. Of, laten we zeggen, een vrouw in uw buurt biedt zich vrijwillig aan om u naar de dokter te brengen. “Misschien ken je elkaar niet goed of vertrouw je elkaar niet, maar deze persoon biedt praktische hulp die je echt nodig hebt”, zei hij.
Zelfs losse contacten – de persoon met wie je praat in de coffeeshop of de kassier die je regelmatig ziet in de plaatselijke supermarkt – “kunnen ons een aanzienlijke mate van welzijn bieden”, zei Waldinger. Soms is een vriend van een vriend de persoon die u doorverwijst naar een belangrijke hulpbron in uw gemeenschap die u anders niet zou kennen.
Na het verlies van haar vriendengroep kreeg Leskin verschillende gezondheidsproblemen – een lichte beroerte, hartfalen en, meer recentelijk, een goedaardige hersentumor – waardoor ze het huis meestal niet kon verlaten. Ongeveer 4,2 miljoen mensen van 70 jaar en ouder zijn op dezelfde manier “aan huis gebonden” – een cijfer dat de afgelopen jaren dramatisch is gestegen, volgens een studie die in december 2021 is gepubliceerd.
Vastbesloten om te ontsnappen aan wat ze ‘isolatie’ noemde, wijdde Leskin tijd aan bloggen over ouder worden en het bereiken van lezers die met haar in contact kwamen. Ze sloot zich aan bij de virtuele reissite Heygo en begon met reizen over de hele wereld. Op deze site vond ze een gemeenschap van mensen met gemeenschappelijke interesses, waaronder vijf (twee in Australië, één in Ecuador, één in Amsterdam en één in New York) die waardevolle vrienden werden.
“Tussenin [Facebook] Messenger en e-mail, we sms’en elkaar als ouderwetse penvrienden en praten over de plaatsen die we hebben bezocht,’ vertelde ze me. “Het was levensreddend.”
Toch kan Leskin deze virtuele vrienden over lange afstand niet oproepen om te komen als ze hulp nodig heeft, een maaltijd wil delen of de warmte van een fysieke aanwezigheid wil bieden. “Ik mis dat verschrikkelijk,” zei ze.
Onderzoek bevestigt dat virtuele relaties gemengde resultaten opleveren. Om te beginnen zijn oudere volwassenen die routinematig contact maken met anderen via mobiele telefoons en computers minder snel sociaal geïsoleerd dan degenen die dat niet doen, blijkt uit verschillende onderzoeken. Het verschuiven van activiteiten voor oudere volwassenen, zoals sportlessen, sociale uren en online schrijfgroepen, heeft veel mensen geholpen om betrokken te blijven en toch veilig te blijven tijdens de pandemie, merkte Casley Killam op, uitvoerend directeur van Social Health Labs, een organisatie die zich richt op het verminderen van eenzaamheid en het bevorderen van sociale connecties.
Maar wanneer face-to-face contact met andere mensen aanzienlijk afneemt – of helemaal verdwijnt, zoals het geval was voor miljoenen senioren in de afgelopen drie jaar – zijn senioren eerder eenzaam en depressief, zo blijkt uit andere onderzoeken.
“Als je je fysiek op dezelfde plek bevindt als een vriend of familielid, hoef je niet de hele tijd te praten: je kunt gewoon bij elkaar zitten en je op je gemak voelen. Deze sociale interacties met weinig stress kunnen veel betekenen voor oudere volwassenen, en dat kan niet worden gerepliceerd in een virtuele omgeving”, zegt Ashwin Kotwal, assistent-professor geneeskunde bij de afdeling Geriatrie van UC San Francisco, die de effecten heeft bestudeerd van virtuele communicatie met mensen.
Ondertussen kunnen miljoenen senioren – onevenredig veel mensen met een laag inkomen, raciale en etnische minderheden, of ouder dan 80 – geen computers of breedband betalen, of zich niet op hun gemak voelen om iets anders te gebruiken dan de telefoon om contact met anderen te maken.
Liz Blunt, 76, uit Arlington, Texas, is een van hen. Ze is nog niet hersteld van de dood van haar man in september 2021 aan non-Hodgkin-lymfoom, een bloedkanker. Een paar jaar eerder stierf Blunts beste vriendin, Janet, plotseling tijdens een cruise naar Zuidoost-Azië, en twee andere goede vrienden, Vicki en Susan, verhuisden naar andere delen van het land.
“Ik heb niemand”, zei Blunt, die geen mobiele telefoon heeft en toegaf “technisch geen idee te hebben”.
Toen we elkaar half maart voor het eerst spraken, had Blunt de afgelopen 4 1/2 maand maar één persoon gezien die ze redelijk goed kent. Omdat ze verschillende ernstige gezondheidsproblemen heeft, is ze uiterst voorzichtig geweest met het oplopen van covid en gaat ze bijna nooit uit. “Ik weet niet zeker waar ik heen moet om vrienden te vinden,” zei ze. “Ik ga niet ergens heen om mijn masker af te zetten.
Maar Blunt had het nog niet helemaal opgegeven. In 2016 startte ze een lokale groep voor “oudere wezen” (mensen zonder partner of kinderen om van af te hangen). Hoewel dat tijdens de pandemie verdween, dacht Blunt dat ze misschien weer contact zou maken met een aantal van die mensen en stuurde ze een e-mail waarin ze hen uitnodigde voor de lunch.
Op 25 maart ontmoetten acht vrouwen elkaar buiten een restaurant en praatten 2,5 uur met elkaar. “Ze willen weer bij elkaar komen,” vertelde Blunt me toen ik terugbelde, met een zweem van ongeduld in zijn stem. “Als ik in de spiegel kijk, zie ik de opluchting op mijn gezicht. Er zijn mensen die om me geven en zich zorgen om me maken. We bevinden ons allemaal in dezelfde situatie waarin we alleen zijn in deze levensfase – en we kunnen elkaar helpen.”
We horen graag van lezers over vragen die u beantwoord wilt hebben, problemen die u heeft gehad met uw zorg en tips die u nodig heeft om door het gezondheidszorgsysteem te navigeren. Ga naar kffhealthnews.org/columnists om uw verzoeken of tips in te dienen.