In heel China zijn anti-lockdown-protesten uitgebroken na een dodelijke brand vorige week in een appartement in Xinjiang. Het nul-COVID-beleid van het land kan de schuld zijn geweest, aangezien eerstehulpverleners blijkbaar van de plaats delict werden geweerd. Zware quarantaines en eindeloos testen richten veel schade aan, waaronder voedseltekorten en wijdverbreide werkloosheid. Maar ze houden ook het Chinese COVID-dodental heel, heel laag: een studie gepubliceerd in mei door Geneeskunde van de natuur, geleid door onderzoekers in Shanghai, schatte dat zonder deze strenge maatregelen een enorme golf van nieuwe Omicron-infecties de intensive care-afdelingen zou kunnen overweldigen en de dood van 1,55 miljoen mensen zou kunnen veroorzaken. Terwijl demonstranten de regering oproepen om de spanningen te verminderen, hoe begrijpen ze dit mogelijke compromis?
Weinig of geen mensen op straat roepen op tot een totale terugdraaiing van de COVID-maatregelen van het land. Wereldwijde volksgezondheidsexperts en Chinese geleerden die de protesten vanaf de grond in China of via contacten in het buitenland hebben gevolgd, vertelden me dat de beweging geen duidelijke reeks eisen heeft. Over het algemeen hebben demonstranten echter de wens geuit dat de beperkingen worden versoepeld, in plaats van een geweldige aanpak. Ze zijn bijvoorbeeld misschien niet tegen quarantaine na blootstelling, maar willen dat liever in hun eigen huis doen in plaats van binnen overheidsfaciliteiten. En op beelden van de demonstraties is te zien dat veel van de demonstranten maskers dragen (vermoedelijk om zichzelf te beschermen tegen het coronavirus), ook al ageren ze voor minder agressieve testprogramma’s en meer bewegingsvrijheid.
Het is niet zo dat mensen de ernst van COVID niet begrijpen, vooral niet in een land waar slechts tweederde van de 80+ volledig is gevaccineerd. “Mensen zijn zich zeer bewust van COVID-infectie en overschatten tot op zekere hoogte zelfs enkele van de onmiddellijke gezondheidsrisico’s”, vertelde Jeremiah Jenne, een in Beijing gevestigde historicus en schrijver. Door de overheid verspreide propaganda schilderde andere landen af als overspoeld met doden door de ziekte en China als de enige plek waar mensen veilig kunnen zijn. Maar steeds meer burgers, vooral in stedelijke gebieden en onder de meer internationaal bewuste, passen de manier aan waarop zij de risico’s van COVID afwegen tegen de economische tegenspoed en andere kosten van permanente, draconische beperkingen.
Het WK heeft deze mentaliteitsverandering aangewakkerd, hebben Chinese geleerden me verteld. David Moser, een professor aan de Beijing Capital Normal University die al 35 jaar in China is, wees op wedstrijduitzendingen, waarop massa’s maskerloze mensen op de tribunes te zien waren die een ongestoord leven leidden. Chinese waarnemers “hebben het gevoel dat andere landen de situatie van zelfquarantaine beheersen, een aantal infecties toestaan en mensen hun eigen medische beslissingen laten nemen”, zei hij. Demonstranten verwachten misschien niet dat ze zich binnenkort zonder masker in stadions zullen wagen of zonder beperkingen zullen reizen, maar ze zouden graag enkele stappen in die richting zien. “Ze roepen op tot een plan dat een effectieve manier biedt om de pandemie het hoofd te bieden en mensen te beschermen”, zei Jenne, “om in maart niet naar Parijs te gaan.”
Xi Chen, hoogleraar gezondheidsbeleid aan de Yale School of Public Health, vertelde me dat veel jonge demonstranten denken dat de risico’s veel lager zijn dan beschreven in de studie van afgelopen mei, die 1,55 miljoen doden voorspelde. “Daarvan circuleerde ik het nummer Natuur kaart aan jongere vrienden in mijn netwerk eerder dit jaar, [and] ze kopen dit idee niet. Ze weten dat het versoepelen van het nul-COVID-beleid zal leiden tot het overlijden van mensen, maar ze kunnen zich niet voorstellen dat het zo groot zou worden. Volgens Chen eisen sommige demonstranten dat openbare middelen prioriteit krijgen om ouderen en andere kwetsbare mensen te helpen in een poging de schade te beperken. De Natuur studie, voor wat het waard is, schatte dat als de Chinese regering de vaccinatiekloven zou kunnen dichten en injecties zou kunnen geven aan elke in aanmerking komende oudere persoon, het dodental van een ongebreidelde COVID-epidemie rond de 600.000 zou liggen, terwijl het wijdverbreide gebruik van antivirale therapieën zou leiden tot het veel verder naar beneden. (De cijfers van dat model kloppen misschien niet helemaal, zegt Albert Ko, een epidemioloog voor infectieziekten en arts aan de Yale School of Public Health, maar ze liggen binnen het bereik van de mogelijkheid. “Of het nu 1 miljoen of 1,5 miljoen of 2 miljoen is, dat is een enorme last.”)
Wat de kosten ook mogen zijn, demonstranten zijn ervan overtuigd dat een zero-COVID-beleid onhoudbaar is. Volksgezondheidsdeskundigen zijn het erover eens. “De regering moet deze zorgen wegnemen, want zonder banen kunnen mensen hun voedsel en medicijnen niet betalen”, zei Chen. Uiteindelijk zal China worden heropend om de verliezen te beperken, vertelde Ko me. “Dit had veel eerder moeten gebeuren.”