Tdrie dagen nadat Jenna Tokatlian Taylor Swift zag optreden in het Gillette Stadium in Massachusetts, was ze nog steeds in de wolken. Maar er leek iets vreemds voor haar toen ze probeerde de herinneringen opnieuw te beleven: in haar geest, waar levendige details van het concert hadden moeten worden gespeeld, was er alleen een lege ruimte.
“Amnesie na het concert is echt”, zegt Tokatlian, 25, die in New York woont. Ze kreeg haar beste keuze te horen voor een van Swifts ‘verrassingsliedjes’ van de avond –Een beter mens– en de ervaring voelt nog steeds surrealistisch aan. “Als ik niet de 5 minuten durende video had die mijn vriend zo vriendelijk was om ernaar te luisteren, had ik waarschijnlijk iedereen verteld dat het niet is gebeurd”, zegt ze. Tijdens het urenlange wachten om het stadion te verlaten, begon ze weer naar de setlist te luisteren en vroeg ze haar vrienden: ‘Heeft ze het echt gespeeld? Hoeveel heeft ze er al gespeeld?’ Tokatlian beschrijft het als overbelasting van de zintuigen – en het feit dat ze al zo lang over de grote avond droomde dat het moeilijk voor haar was om te beseffen dat het echt gebeurde. “Het is moeilijk om samen te stellen wat je echt ziet”, zegt ze. “Je krijgt al deze emoties terwijl je favoriete nummers spelen en je denkt: ‘Wauw, waar ben ik?’
Elk weekend, van maart tot augustus, vullen honderdduizenden mensen stadions in de VS om Swifts razend populaire drie uur durende Eras Tour te zien. Velen gaan later naar sociale mediaplatforms zoals Reddit om hun onvermogen te beschrijven om kleine details of zelfs grote delen van de show te onthouden. Een persoon schreef dat ze zes maanden op het concert hadden gewacht – en nadat het voorbij was, probeerden hun hersens hen ervan te overtuigen dat ze er niet waren. Een ander vroeg zich af of ze tijdens het gesprek uit elkaar waren gegroeid en beschreef dat ze zich schuldig voelden omdat ze niet waren vertrokken met levendigere herinneringen.
Lees verder: De nieuwe wetenschap van het vergeten
Dat resoneerde met Nicole Booz, 32, uit Gettysburg, Pennsylvania, die de show van Swift op 14 mei in Philadelphia bijwoonde. Terugkijkend voelt het als “een buitenlichamelijke ervaring, alsof het mij niet echt is overkomen”, zegt ze. “Toch weet ik dat hij dat deed omdat mijn bankrekening een klap van $ 950 kreeg om het ticket te dekken.”
Dus wat is er aan de hand? Om te beginnen zijn mensen misschien gewoon te opgewonden, legt Ewan McNay uit, universitair hoofddocent bij de afdeling psychologie aan de State University of New York in Albany. “Het is geen optreden-specifiek fenomeen – het kan op elk moment gebeuren als je in een zeer emotionele toestand bent”, zegt hij. Mensen die gaan trouwen, zeggen bijvoorbeeld vaak dat ze zich hun eerste dans niet meer kunnen herinneren of dat hun tante Josephine erbij was. Naarmate de stressniveaus van het lichaam toenemen – als reactie op opwindende of verontrustende factoren – beginnen neuronen die verband houden met het geheugen willekeurig te vuren. Dit maakt het “erg moeilijk” om nieuwe herinneringen te vormen. “Als je een beetje gespannen bent, met een beetje opwinding, zul je het je eigenlijk beter herinneren”, zegt McNay. “Maar te veel opwinding duwt je over de rand in termen van geheugenvorming, en je kunt geen herinneringen maken.”
Er is een wetenschappelijke, biologische verklaring voor wat er precies gebeurt als je opgewonden raakt (wat het lichaam waarneemt als een staat van stress). Het begint glucose – het favoriete molecuul van de hersenen voor het stimuleren van geheugen, denken en leren – van de lever naar de bloedbaan te pompen. Stel je voor dat je een beer tegenkomt in het bos, bijvoorbeeld: “Je wilt die brandstof voor je spieren om de beer te bevechten of weg te rennen van de beer”, zegt McNay, niet verloren aan zoiets als geheugenvorming. Tegelijkertijd worden uw nervus vagus, die interne orgaanfuncties reguleren, gestimuleerd. “Je zegt: ‘Hé, we zijn echt gestrest: rennen voor de beer of kijken naar Taylor Swift.’
Deze reactie zorgt ervoor dat uw amygdala – het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor emotionele verwerking – een neurotransmitter vrijgeeft die noradrenaline wordt genoemd. Het helpt herinneringen te markeren als hebbende een hoge emotionele inhoud, waardoor de kans groter wordt dat ze levendig in je geheugen worden opgeslagen. Maar McNay beschrijft het proces als een omgekeerde U: een beetje is goed; te veel is slecht, zegt hij. En als je cafeïne of alcohol aan de mix toevoegt, duw je de curve waarschijnlijk nog verder naar rechts, wat betekent dat je hersenen het moeilijker zullen hebben om nieuwe herinneringen te creëren en vast te houden.
Lees verder: Hoe stress eigenlijk goed voor je kan zijn
Het kan verrassend en frustrerend zijn om niet alles te onthouden wat je denkt nodig te hebben voor een groot evenement, zegt Robert Kraft, professor cognitieve psychologie aan de Otterbein University in Westerville, Ohio. “We hebben veel geld betaald, we hebben er zin in en dan willen we genieten van onze herinneringen aan het concert”, zegt hij. “Maar onze verwachtingen zijn te hoog. Dit is niet het geheugen – het is geen opnameapparaat.
Een van de belangrijkste misvattingen die veel mensen hebben over het geheugen, zegt hij, is dat ze vergeten als een fout zien. In werkelijkheid zijn we simpelweg niet gemaakt om alles te onthouden. Situaties waarin we ons expliciet richten op memoriseren, beperken zich meestal tot zaken als studeren voor een examen of het memoriseren van een presentatie. “We proberen ons leven niet te herinneren – we proberen het te leven”, zegt Kraft. “Niet herinneren is eigenlijk een eerbetoon aan in het moment zijn en ervan genieten.”
Maar als je vastbesloten bent om een belangrijke gebeurtenis beter te onthouden, kunnen een paar strategieën helpen. De eerste is een puur mentale benadering, zegt McNay: je kunt proberen een ‘semi-meditatieve staat’ te bereiken, misschien door tegen jezelf te zeggen dat je moet ontspannen en aanwezig moet zijn. Of overweeg een meer fysieke aanpak. Je hersenen monitoren je lichaam om te begrijpen in welke emotionele toestand je verkeert, legt hij uit. Rennen voor een beer – of schreeuwen tijdens een concert – vertelt hem dat je bang moet zijn. Als je daarentegen vastlegt om in een ontspannen toestand stil te staan, stuur je een bericht naar je hersenen dat het niet nodig is om al te opgewonden te raken. Dit kan geheugenvorming helpen bevorderen.
Kraft geeft er ondertussen de voorkeur aan om alle druk uit de vergelijking te halen en zich gewoon te concentreren op het hebben van een geweldige tijd. Hij is een Swift-fan, maar zoals velen van ons kon hij geen kaartjes bemachtigen voor de Eras Tour. Als je in hetzelfde schuitje zit, doe het dan rustig aan: “Het spijt me dat we allebei niet gaan”, zegt hij. “Maar we zouden het toch vergeten.”
Meer must-reads van TIME